فریبا بابائی سرپرست پایگاه محلی میراث‌جهانی جنگلهای هیرکانی در یادداشتی نوشت: کنوانسیون میراث جهانی «به فرانسوی: Convention pour la protection du patrimoine mondial, culturel et naturel» یک متن حقوقی سازمان جهانی یونسکو است که در هفدهیمن نشست آن در ۱۶ نوامبر ۱۹۷۲ در پاریس به تصویب رسید. از زمان تصویب این کنوانسیون تاکنون ۱۹۱ کشور آن را امضا کرده‌اند. بر اساس این کنوانسیون کشورهای امضاکننده ملزم به حفاظت از میراث فرهنگی و طبیعی ثبت شده در فهرست میراث جهانی هستند.

کمیته میراث جهانی در دومین اجلاس خود «واشنگتن، ۱۹۷۸»، نشان میراث جهانی را که توسط آقای میشل اولیف طراحی شده بود، به تصویب رساند. این نشان نمایانگر وابستگی متقابل آثار فرهنگی و طبیعی است.

مربع لوزی شکل مرکزی نمایانگر آثار انسان ساز و دایره نمایانگر طبیعت است و این دو با هم ارتباطی تنگاتنگ دارند. این نشان مانند جهان دایره شکل است و در عین حال سمبل حفاظت نیز می باشد. کمیته میراث جهانی استفاده از این نماد را برای شناسایی آثار حفاظت شده تحت کنوانسیون، از زمان تصویب در سال ۱۹۷۸، رواج داده است. استفاده از این نشان معرف آثار ثبت شده در فهرست میراث جهانی، حفاظت از آثار ثبت شده تحت کنوانسیون و تعهد کشورها به کنوانسیون است. این نشان همچنین نمایانگر ارزش های جهانی است که کنوانسیون بر اساس آن شکل گرفته است.

کمیته میراث جهانی که مسئول تعیین کاربردهای "نشان میراث جهانی" و خط مشی نحوه استفاده از آن است در بیست و دومین اجلاس خود (کیوتو ، ۱۹۹۸) "دستورالعمل ها و اصول استفاده از نماد میراث جهانی" را به منظور حصول اطمینان از استفاده با حداکثر قابلیت دید و جلوگیری از استفاده نادرست، تصویب کرد.

بر اساس این شیوه نامه بخش های زیر مجاز به استفاده از نشان میراث جهانی هستند:

۱) مرکز میراث جهانی

۲) بخش اطلاعات عمومی یونسکو و سایر دفاتر یونسکو

۳) آژانس ها یا کمیسیون های ملی، مسئول اجرای کنوانسیون در هر کشور عضو

۴) سایت های میراث جهانی

۵) سایر طرف های متعهد، به ویژه افرادی که برای مقاصد عمدتا تجاری فعالیت می کنند

آثاری که در فهرست میراث جهانی ثبت شده اند باید به طور مشترک با نشان میراث جهانی و لوگوی سازمان یونسکو، نشان داده شوند، اما این دو نشان باید به گونه ای کنار هم قرار بگیرند که اثر مورد نظر را تحت الشعاع قرار ندهند.

ساخت پلاک به منظور بزرگداشت ثبت آثار در فهرست میراث جهانی یونسکو یکی از روش های استفاده از این نشان است.

هنگامی که یک اثر در فهرست میراث جهانی ثبت می شود، دولت عضو باید در اولین فرصت ممکن پلاکی برای بزرگداشت این ثبت در محدوده اثر نصب نماید. این پلاک به منظور اطلاع رسانی به عموم مردم کشور مورد نظر و گردشگران خارجی ساخته می شود و نشان می دهد اثر موردنظر از ارزش ویژه ای برخوردار بوده و توسط جامعه بین المللی به رسمیت شناخته شده است. به عبارت دیگر این آثار بسیار منحصربفرد بوده و نه تنها مورد توجه یک ملت بلکه کل جهان قرار دارند. با این حال، این پلاکها عملکرد دیگری دارند که عبارتند از اطلاع رسانی به عموم مردم در مورد کنوانسیون میراث جهانی یا حداقل در مورد مفهوم میراث جهانی و فهرست میراث جهانی است.

کمیته دستورالعمل های زیر را برای ساخت این پلاک ها اتخاذ کرده است:

۱) پلاک باید به گونه ای قرار بگیرد که به راحتی توسط بازدیدکنندگان دیده شود، بدون اینکه آسیبی به اثر وارد کند

۲) نماد میراث جهانی باید روی پلاک نشان داده شود.

۳) متن مورد استفاده در پلاک باید به ارزش جهانی منحصربفرد اثر اشاره کند. در این راستا توضیحی کوتاه از خصوصیات منحصربفرد اثر می تواند مفید باشد. کشورهای عضو می توانند در صورت تمایل از توضیحات موجود در نشریات مختلف میراث جهانی استفاده کنند که از دبیرخانه این نهاد قابل دریافت است.

۴) متن مورد استفاده باید به کنوانسیون میراث جهانی و به ویژه به فهرست میراث جهانی و رسمیت یافتن در عرصه بین المللی، که با ثبت در این فهرست به یک اثر اعطا می شود، اشاره کند. برای آثاری که گردشگران خارجی دارند، متن های چند زبانه پیشنهاد می شود.

متن زیر را به عنوان نمونه توسط کمیته پیشنهاد شده است:

"این اثر (نام اثر) در فهرست میراث جهانی، کنوانسیون مربوط به حفاظت از آثار فرهنگی و طبیعی، به ثبت رسیده است. ثبت یک اثر در این فهرست موید ارزش های برجسته جهانی این اثر فرهنگی یا طبیعی است که آنرا شایسته حفاظت در راستای منافع بشریت می نماید."  که این متن می تواند با خلاصه ای از ویژگی های مربوط به اثر ادامه یابد.

جنگل های هیرکانی در تاریخ ۱۹ تیرماه ۱۳۹۸در فهرست میراث جهانی قرار گرفت. در سال ۱۴۰۲ و طی ۴۵ امین اجلاس کمیته میراث جهانی در کشور عربستان (ریاض) کشور آذربایجان دو پهنه از جنگل های هیرکانی در محدوده حاکمیتی خود را به سایت های ثبت شده هیرکانی الحاق کرد. در حال حاضر میراث جهانی جنگل های هیرکانی تنها اثر فرامرزی ایران از ۲۷ اثر ثبت شده در این فهرست است.

 استان گیلان با دارا بودن ۵۸ هزار هکتار از عرصه های ثبت شده جنگل های هیرکانی در ایران در قالب ۳ سایت، برای اولین بار اقدام به نصب پلاک ثبتی در محدوده سایت جهانی گشت رودخان کرد. نصب پلاک جنبه اطلاع رسانی بالایی دارد و بسیار بیشتر از هر فعالیت آموزشی دیگری می تواند بازدیدکنندگان را در مورد میراث جهانی و ارزش های برجسته یک سایت کنجکاو کند. این پلاک شامل نشان ترکیبی یونسکو/میراث جهانی به همراه لوح ثبتی جنگل های هیرکانی است .یک تابلوی سه زبانه در کنار این پلاک به زبان های فارسی، انگلیسی و عربی به همراه توضیح کوتاهی در مورد جنگل های هیرکانی نیز تهیه شده است که می تواند تاثیر مثبتی در افزایش اطلاعات بازدید کنندگان داشته باشد.

باید توجه داشت که جنگل‌های هیرکانی دومین میراث طبیعی ایران در فهرست میراث جهانی است و بررسی تبعات زیست محیطی، اجتماعی، اقتصادی، آموزشی و اطلاع رسانی نصب این پلاک، می تواند کمک موثری در جانمایی سایر پلاک های ثبتی در محدوده عرصه و حریم سایت های جهانی هیرکانی باشد. در حال حاضر بررسی های کارشناسی برای جانمایی سایر پلاک های ثبتی و تابلوهای راهنما در استان گیلان در حال انجام است و امید می ورد نصب این پلاک ها در آینده نزدیک نه تنها باعث جلب توجه عمومی به ارزش های برجسته این میراث ارزشمند طبیعی شود، بلکه گام موثری در راستای حفاظت از آن نیز باشد.

انتهای پیام/